کوروش صالحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، در خصوص اقدامات انوشیروان اظهار کرد: خسرو یکم پس از پدر به قدرت نشست و به او لقب انوشیروان را دادند و او به عنوان یک پادشاه فرهمند باستانی به نحوی عمل کرد که جاودانه شد.

وی افزود: در این میان منابع شرقی انوشیروان را چون شاهی فرهمند ترسیم کردند که همه ویژگی‌های خوب در او متجلی شده و طبری درباره خسرو یکم می‌گوید«کسری انوشیروان مدبر، خردمند، دلیر، رئوف و دور اندیش بود. »

این نویسنده عنوان کرد: مسعودی جمله معروفی را از او ثبت کرده که نگرش انوشیروان را نسبت به کشورش، مردم و حکومت نشان می‌دهد اینکه «اصلاح کار رعیت از فزونی سپاه در پیروزی موثرتر و عدالت شاه از حاصل‌خیزی سال سودمندتر است».

این نویسنده خاطر نشان کرد: مسکویه در تجارب الامم اشاره می‌کند «کار کشور را با کوشایی و کاردانی و دور اندیشی به دست گرفت نیک رای، درست اندیش بود و بسیار مشورت می‌کرد».

مدیرمسئول انتشارات ایران آزاد تصریح کرد: این توصیف‌ها ممکن است همراه با اغراق باشد اما دربردارنده بخشی از ویژگی‌های انوشیروان است که توانست با اصلاحات و اقدامات گوناگون خود یک دوره با ثبات و حتی با شکوه را به وجود آورد.

وی گفت: می‌توان ادعا کرد دوره‌ انوشیروان طلایی‌ترین دوره ساسانیان و خسروی دوم یکی از درخشان ترین ادوار تاریخ ایران است در واقع او یک فرمانروای استثنایی، نابغه، کاردان و مردم‌دار بود که می‌توان از او هم‌سطح کوروش و داریوش یاد کرد.

فعالیت‌های انوشیروان فراتر از قضاوت‌های عامیانه است

صالحی اظهار کرد: عده‌ای با زاویه دید خود تلاش کردند خوش‌نامی و عدالت او را زیر سوال ببرند اما واقعیت این است که کارهای انوشیروان فراتر از قضاوت‌های عامیانه است اما اقدامات او در پهنه‌ی سیاست  داخلی و خارجی او را از همه این پرسش‌ها مبرا می‌کند و او را بیش از پیش به عنوان یک نمونه‌ی قابل قبول از فرمانروایی مقتدر نشان می‌دهد.

وی عنوان کرد: برخورد انوشیروان با مزدکیان از نمونه‌هایی است که منتقدان او خرده می‌گیرند اما باید توجه داشت این تسویه حساب در زمان قباد انجام شده و برخوردهای بعدی او با مزدکیان، برای آرام کردن اغتشاشات داخلی و جنگ‌هایی که به طور دائم صورت می‌گرفت بود و نتیجتا کاملا جنبه امنیتی داشت.

این پژوهشگر افزود: انوشیروان قصد داشت در شرق، غرب، جنوب و شمال کار آنها را تمام کند به ویژه زمانی که حرکت آنها از حالت اجتماعی تبدیل به سیاسی شد و برای کسب قدرت دست به اقدامات خشن و قهرآمیز زدند.

مدیر مسئول انتشارات ایران آزاد ادامه داد: قباد مجبور شد علی رغم گرایشی که داشت به شدت با آنها برخورد کند و کشور را از آشفتگی‌های گسترده‌ای که در پیش بود رهایی بخشد در واقع کشتار مزدکیان، در دوره قباد بود و اگرچه انوشیروان در این کشتار دست داشت اما در دوره فرمانروایی او این رویداد صورت نگرفته بود.

وی خاطر نشان کرد: اصلاحات او در یک سطح گسترده برای تامین منافع بخش بزرگی از جامعه، ساسانی و همچنین پشتیبانی از مستضعفانی که از آشوب مزدکیان آسیب دیده بودند، صورت گرفت و موجب شد تا از درماندگی و بی‌پناهی این اقشار جلوگیری شود.

صالحی تصریح کرد: تعیین میزان‌های دقیق مالیاتی و نظارت کامل بر کارگزاران باعث شد تا مردم از تعدی مجریان جلوگیری کنند و انوشیروان با تهیه جهزیه برای دختران و استخدام پسران در کارهای دولتی از آسیب دیدگان آشوب‌های مزدکیان، حمایت کند.

این نویسنده خاطر نشان کرد: قانون‌مندی و تاکید او بر قانون باعث شد تا هیچ یک از زیردستان جرات تخطی نداشته باشند و به شدت مراقب اعمال و رفتار خود باشند در رویداد قصد دست درازی یکی از سربازان ایرانی به دختری از اهالی شهر در آپامی و مجازات شدید سرباز توسط انوشیروان به مردم منطقه نشان داد تا هیچ گناهی بدون مجازات نخواهد بود و قانون برای همه یکسان است.

وی در خصوص علت موفقیت انوشیروان در سیاست خارجی، عنوان کرد: سیاست خارجی انوشیروان کاملا با تدبیر همراه بود و ثبات داخلی به او اجازه داد تا فراتر از حد تصور دشمنانش با آنها درگیر شود و نتایج قابل قبولی به دست آورد.

این پژوهشگر اظهار کرد: انوشیروان هر موضوعی را در سایه وسعت دید بررسی و تحلیل می‌کرد به همین منظور پروکوپیوس او را حلیه‌گر و مزدور شمرده است چرا که کاملا بر سر هر موضوعی می‌اندیشید و بهترین راه را انتخاب می‌کرد و این اقدام خوشایند دشمنان نبود.

مدیر مسئول انتشارات آزاد ایران تصریح کرد: پروکوپیوس، مورخ هم دوره‌اش که در سپاه رومی‌ها حضور داشت درباره او چنین می‌گفت«خسرو با این اخلاق و صفات عجیب، به پادشاهی ایران رسید و کسانی را که بر ضد او برخواسته بودند به آسانی مطیع خود ساخت و به علاوه هر گزندی که اراده می‌کرد به رومیان وارد آورد، چرا که اقبالش بلند و بخت با او یار بود».

صالحی افزود: سیاست خارجی او بسیار حساب شده و با تدبیر اعمال می‌شد و به شواهد بسیار تاریخی تا جایی که امکان مذاکره و گفت‌وگو بود، هیچ‌گاه به سلاح دست نزد.

وی گفت: انوشیروان در قفقاز موقعیت خود را تحکیم بخشید و شهر مهم و استراتژیک پترا را در کنار دریای سیاه تصرف کرد تسلط بر دریای سیاه می‌توانست موقعیت اقتصادی و سیاسی رومی‌ها را تحت شعاع قرار دهد چرا که به ایرانیان اجازه داد به آن طرف دریای سیاه که تجارتش به طور مطلق در دست رومی‌ها بود، ارتباط برقرار کند.

صالحی افزود: در میان رودان تسلط خود را تثبیت کرد و عملا تجارت شرق به غرب را تحت کنترل خود درآورد و با تصرف یمن راه‌های ارتباطی تجارت با شرق را مسدود کرد و پیروزی‌های بزرگ او با نابودی کامل دشمن شرقی که به طور مداوم مرزهای او را مورد تاخت و تاز قرار داد، همراه شد و ارتباط تجاری شرق و غرب در امنیت کامل ادامه یافت و سود زیادی را به خزانه او روانه کرد.

این نویسنده خاطر نشان کرد: در روابط خارجی انوشیروان شکوه و بزرگی به چشم می‌خورد و در دوره او احساسات جای خود را به تدبیر روابط خارجی داد و سیاست خارجی خسرو به میزان قابل توجهی برای ایران شکوه و عظمت به ارمغان آورد.

وی گفت: مذاکرات، جنگ‌ها، صلح‌ها، عقب‌نشینی‌ها و یورش‌ها همه از سر تدبیر بود و چنان این تدبیرها با پیروزی همراه شد که دشمنان عنوان می‌کردند بخت و اقبال با او همراه است و در سیاست‌های داخلی و خارجی با اقبال به فرجام می‌رسد.

این پژوهشگر تصریح کرد: اقتدار انوشیروان در سیاست خارجی و احترامی که به لحاظ بین المللی برای ایران به ارمغان می‌آورد در این دوره قابل توجه است و هنگامی که امپراتور، بلیزاریوس را به جنگ لیبیا فرستاد و موفق شد با شکست آن‌ها، با دست پر به بیزانس برگردد و هنگامی که این خبر به دربار انوشیروان رسید از قوت رومی‌ها با خبر شد از این رو پیامی به امپراتور فرستاد و گفت ما از پیروزی شما خوشحالیم ولی باید سهم ما را هم از غنایم بدهید زیرا اگر ما با شما پیمان صلح نمی‌بستیم، هرگز نمی‌توانستید در جنگ با دشمنان پیروز شوید.

وی عنوان کرد: ژوستینین سفرای ایرانی را صدا کرد و به همراه پول پیشکش انوشیروان فرستاد این واقعیت اقتدار سیاست خارجی انوشیروان است و این موضوع را نمایندگان بسیاری از ملل که به دربار انوشیروان آمدند بیان کرده‌اند.

مدیر مسئول انتشارات ایران آزاد افزود: نمایندگان ملل گوناگون از گوت‌ها در ایتالیا گرفته تا لازی‌ها و ارمنی‌ها او را پادشاه بزرگ می‌خوانند و خواهان اتحاد با او و یا پیوستن به قلمروی او بودند تا از شر رومی‌ها در امان باشند.

این پژوهشگر خاطر نشان کرد: پروکوپیوش اشاره می‌کند که ایزد گشنسپ به حضور ژوستینین رسید و نامه و هدایای انوشیروان را به او سپرد و او ده ماه در بیزانس ماند و ژوستینین او را به گرمی پذیرفت.

وی تصریح کرد: منابع رومی متذکر می‌شوند که پذیرایی از سفیر ایران در روم بسیار قابل توجه است و چنان که شگفتی و حتی اعتراض مورخان رومی را هم به دنبال داشت.

صالحی عنوان کرد: جایگاه ویژه ایران به لحاظ اقتصادی، سیاسی و نظامی شرایطی را به وجود ‌آورد چنان که در گذشته عنوان شد یک دسته‌بندی کلی در شرق و غرب صورت گیرد و در این میان کشورهای کوچک و اقوام گوناگون به شکلی مجبور به پذیرفتن حاکمیت و تقسیم جهان در میان این دو امپراطوری شرق و غرب باشند.

این نویسنده گفت: در این میان رفتار رومی‌ها از جهت‌های گوناگون قابل اهمیت و تحلیل است که بخش قابل توجهی از راه‌های تجاری جاده ابریشم، به دست ایرانی‌ها است و این شریان حیاتی برای رومی‌ها قابل توجه بود و اهمیت بسیار داشت.

وی اظهارکرد: پیام‌ها و پیشنهادات انوشیروان در مذاکرات صلح پذیرفته می‌شد و باجی که رومی‌ها برای برای نگهداری دربندهای خزر پرداخت می‌کردند، در زمان مقرر خود پرداخت می‌شد.

این پژوهشگر عنوان کرد: انوشیروان حتی از فیلسوفان رومی هم حمایت می‌کرد به شکلی که در دربار گرایشات گوناگون فلسفی به بحث و مناظره می‌پرداختند و در قرارداد صلح با رومی‌ها، مفادی در پشتیبانی از آن‌ها قرار داد.